Konto w spadku
Z badania przeprowadzonego przez Master Card wynika, że konto w banku posiada obecnie ok. 85% Polaków. Pokazuje to skalę problemu, jakim jest zarządzanie kontem bankowym po śmierci osoby bliskiej.
W obliczu śmierci najbliższej osoby informacje na temat jej konta, czy też uzyskanie dostępu do środków na nim zgromadzonych, mogą urosnąć do rangi dużego problemu. Jak w takiej sytuacji powinien zachować się pogrążony w żałobie spadkobierca? W pierwszej kolejności należy ustalić, czy spadkodawca przed śmiercią ustanowił na rachunku bankowym dyspozycję wkładem na wypadek śmierci zwaną zapisem bankowym. Jeśli tak się stało, osoby w niej wskazane (wyłącznie osoby spokrewnione ze zmarłym) będą mogły zarządzać m.in. rachunkiem bankowym lub lokatą terminową. W zapisie można zaznaczyć, czy wskazanej w nim osobie przysługiwać będą wszystkie pieniądze zgromadzone na koncie czy tylko ściśle określona kwota.
Jeśli nie zapis, to dziedziczenie
Brak ustanowienia zapisu bankowego nieco komplikuje sytuację, gdyż wymaga ustalenia, kto jest uprawniony do dziedziczenia. Podstawową formą określającą spadkobierców jest testament, w razie jego braku dochodzi do tzw. dziedziczenia ustawowego. Zastosowanie znajdują wtedy przepisy Kodeksu Cywilnego, które wyznaczają kolejność spadkobrania. Warto podkreślić, że wszelkie informacje dotyczące rachunku bankowego zmarłego są objęte tajemnicą bankową. Żeby uzyskać dostęp do konta należy przynieść do oddziału banku odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub wypis aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.
Albo sąd, albo notariusz
Uzyskanie sądowego stwierdzenia nabycia spadku następuje na wniosek każdej osoby mającej interes prawny. Procedura sądowa bywa dosyć czasochłonna – sąd nie może wydać postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy. Wcześniejsze zakończenie postępowania jest jednak możliwe – pod warunkiem, że wszyscy spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Po uprawomocnieniu się postanowienia spadkobierca uprawniony jest do otrzymania odpisu. Poświadczenie dziedziczenia dokonywane przez notariusza ma z kolei miejsce, jeżeli wszyscy spadkobiercy stawią się jednocześnie i jednomyślnie wystąpią o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Notariusz sporządza akt przed upływem 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy. Przedłożenie w banku jednego ze wspomnianych wyżej dokumentów stanowi podstawę prawną do wydania dyspozycji o wypłacie pieniędzy z konta zmarłego, odbywa się to z uwzględnieniem przysługujących danej osobie udziałów w spadku. Warto także pamiętać, że spadek to nie zawsze zysk. Może bowiem okazać się, że zmarły zaciągnął w banku kredyt, którego nie zdążył spłacić. Chcąc uniknąć konsekwencji polegających na spłacaniu czyjegoś długu, należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku lub przyjęciu go z dobrodziejstwem inwentarza, czyli ograniczając odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania spadkowe do wartości aktywów spadku.
Dyspozycja najlepsza?
Mając na uwadze skomplikowaną procedurę spadkową, sporządzenie zapisu bankowego wydaje się prostszym rozwiązaniem. Prawa będące jego przedmiotem zostają bowiem wyłączone ze spadku po zmarłym posiadaczu rachunku. Dzięki temu środki pieniężne wskazane uprzednio przez zmarłego przechodzą wraz z jego śmiercią wyłącznie na rzecz zapisobiercy, niezależnie od istnienia innych spadkobierców. Stanowi to spore ułatwienie. Wobec tego warto przemyśleć powyższe rozwiązania, aby oszczędzić bliskim dodatkowych zmartwień.
Dominika Sopa
Młodszy Specjalista ds. Compliance
NOTUS Doradcy Finansowi
Dostęp do konta zmarłej osoby jest możliwy dzięki:
- dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (tzw. zapis bankowy)
- prawomocnemu postanowieniu sądu
- o stwierdzeniu nabycia spadku